Grote kans dat je binnenkort – net als de helft van Nederland – optimistisch en met goede voornemens aan het nieuwe jaar begint. Hoe leuk het afgelopen jaar misschien ook was, wil je toch graag die paar mindere dingen verbeteren. Je sportte minder dan gedacht of kwam door slaapgebrek vaker te laat dan de bedoeling was en die stapel ongelezen boeken ligt dwingend op het nachtkastje te wachten.
Goede voornemens te over, maar hoe lang houden we zo’n voornemen vol? Helaas leiden maar weinig goede voornemens tot structurele gedragsverandering. Niet voor niets dat de derde maandag van januari ook wel Blue Monday wordt genoemd. De dag waarop de meeste mensen beseffen dat het met die goede voornemens niets gaat worden.
Laat ons dat vooral niet weerhouden om onze voornemens kenbaar te maken en stappen te zetten om onze voornemens in praktijk te brengen. Zoals ook mensen met een voornemen aan de mediationtafel zitten. Een voornemen om de toekomst rooskleuriger te maken. Zij ondervinden als geen ander dat het veranderen van gedrag hard werken is. Het begint met een voornemen maar vervolgens moet je je brein opnieuw bedraden… Zie het als een ouderwetse telefooncentrale waar de juiste draadjes verbonden moesten worden om het juiste contact tot stand te brengen.
Als het bij alledaagse voornemens als meer bewegen, vaker op tijd komen of beter met geld omgaan al zo moeizaam is ons gedrag te veranderen, hoe is het dan als je met de persoon met wie je in de clinch ligt aan de mediationtafel zit? De goede voornemens ten spijt zijn aannames en overtuigingen meestal aardig ingesleten of zelfs vastgeroest.
Wanneer het aan de mediationtafel is gelukt om de voornemens om te zetten in wederzijdse afspraken, dan blijkt de dagelijkse praktijk weerbarstig. Het ouderschapsplan helpt de conflictmijdende ex-echtgenoot niet om zijn ex aan te spreken op haar dominantie, hoe graag hij dat ook wil. Net zo min als een afspraak op papier over de gewenste manier van communiceren in een team niet direct iets verandert aan de dynamiek tussen collega’s. Na negatieve ervaringen stoppen we vaak snel met experimenteren van ‘nieuw gedrag’. “Het gaat toch niet lukken of dit werkt niet” is de gedachte. De gedragsverandering blijft steken in de idee-fase.
Wat is er voor nodig om goede voornemens om te zetten in geslaagde gedragsverandering? Hoe maak je als mediator het verschil om mensen na een geslaagd gesprek hun goede voornemens vast te doen houden? Gervase Bushe en Ron Fry, aanhangers van de veranderfilosofie Appreciative Inquiry, vatten het samen in “Track and fan”: volgen en aanmoedigen. Concreet betekent dit identificeren en benoemen van stappen vooruit, hoe klein ook, positieve feedback over wat werkt en samen bedenken wat een volgende stap zou kunnen zijn. Misschien helpt een after-mediation app met een batterij aan emoticons:-)
Maar hoeveel likes je op facebook ook krijgt, gedragsverandering blijft hard werken voor alle betrokkenen. De moeilijkheid is niet zozeer het ontwikkelen van goede ideeën, maar hoe te ontsnappen aan de oude. Daarvoor is de timing belangrijk. In de befaamde “Escape from Alcatraz” was er één ontsnappingsmoment op zee, zo blijkt uit onderzoek van de TU Delft. Maar dat ene moment is genoeg, dan heb je de stroom zomaar mee.
Een goed 2015 mét tracks & fans gewenst!
Carolijn Winnubst & Mariske Vreugdenhil
